Patrick Bateman’ın Psikiyatrik Analizi
Son zamanların popüler ‘Sigma Bale’ akımına muhakkak hepiniz rast gelmişsinizdir. American Psycho filmindeki Patrick Bateman’ın kadınlara olan tutumuna ‘sigma erkeklik’ adını veren mizahi bir akım bu. Tabi bu mizahi hareket orijinal filme olan ilgiyi de bir hayli arttırdı ve American Psycho vizyonundan 23 sene sonra en çok izlenen yapımlardan biri olmayı başardı.
Tabii American Psycho ilginç bir film. Fight Club gibi bir taraftan toplum ve beyaz yakalı eleştirisi yaparken diğer yandan da bolca psikolojik unsur barındırıyor. Ben de bir doktor olarak bu yazıda American Psycho’nun Bateman’ının hangi psikiyatrik bozukluklara sahip olduğunu genel olarak analiz etmeye çalışacağım.
Narsisistik Kişilik Bozukluğu
Doktor olsun olmasın herkesin Bateman’da ilk fark edeceği bozukluk sanırım Narsistik Kişilik Bozukluğudur. Bu kişilik bozukluğunu yaşayan bireyler asla diğer insanlarla empati yapamazlar ve her zaman tüm ilginin üzerlerinde olmasını isterler. Var olan yeteneklerini abartma eğilimindedirler ve olumsuz eleştiriye tahammülleri yoktur. Patrick Bateman’ı ilk gördüğünüzde bu durumun farkına varıyorsunuz.
Kartvizit sahneleri de narsizmin açığa çıktığı anlardan. Başkasının kartının kendininkinden fazla beğenilmesi Bateman’ı o kadar çıldırtıyor ki sırf bu bile insan öldürme güdüsünü deyim yerindeyse harlıyor. Korkunç bir beğenilme arzusu, abartılı bir empati yoksunluğu…
Antisosyal Kişilik Bozukluğu
Antisosyal Kişilik Bozukluğuna sahip insanlar toplumun genel etik ve ahlak kurallarına uymaya istemsiz bir direnç gösterirler. Sabırsız, ben-merkezci, madde kullanımına yatkın ve şiddet eğilimli bireyler olarak karşımıza çıkarlar genelde. Bateman’ın bahsettiğim tüm belirtileri taşıdığı aşikar.
Grandiyöz Hezeyan
Grandiyözite bir sanrıdır ve genellikle diğer psikiyatrik rahatsızlıkların zemininde bir semptom olarak ortaya çıkar. Kişi kendini çok ünlü biri olarak düşünür veya çok bilgili/yetenekli olduğuna dair temelsiz bir düşünceye sahiptir. Patrick Bateman’ın sahip olduğu öldürme güdüsü de belki buradan geliyor. Herkesten üstün olan birinin diğer insanların hayatlarına saygı göstermesi beklenemez.
Obsesif Kompulsif Bozukluk
Bateman’da belki de en baskın rahatsızlık OKB’dir diyebilirim. OKB birçok alt başlığa ayrılabilir. Bateman beyninde karşı koyamadığı bir öldürme obsesyonuna sahip. Kadınlara yönlenmiş bu obsesyonu, onlara evinde işkence yaparak kompulsiyona çeviriyor. Bir diğer OKB ise ‘temizlik obsesyonu’. Kirlenmiş bir kaşığın masaya konmasına bile tahammülü yok Bateman’ın.
Ayrıca karakterin müzik konusunda da bir OKB taşıyor olabileceğini düşünüyorum. İnsanları parçalarken, maktüllere çalan şarkıların çıkış tarihlerini, satış sayılarını ve kısa incelemelerini anlatması pek doğal bir durum değil tahmin edeceğiniz gibi.
Musküler Dismorfi
Muskular Dismorfi, OKB’nin bir alt dalı. Beden Dismorfik Bozukluğu başlığında incelenmekte. Kişinin kaslarıyla ve görünümüyle çok ilgili olması ve bu ilginin hayat kalitesini düşürmesi ile kendini gösteriyor. Seks yaparken dahi aynada kaslarını inceleyen Bateman, ‘you can always be thinner, look better’ diyaloğuyla da bize ipucu veriyor.
Şizofreni
Tüm psikiyatrik rahatsızlıklar diğerlerine zemin hazırlar. Örneğin OKB’si olan birinin şizofreniye sahip olma olasılığı normal popülasyondan yüksektir. American Psycho filminin final 15 dakikası bizde Bateman’ın bir şizofren olabileceği intibası uyandırıyor. Öldürdüğü kadınları bulamaması, bir anda helikopter ve polislerin Bateman’ın peşine düşmesi, ATM’de çıkan kedi yazısı, basit bir tabancayla onlarca kişiyi öldürüp bir de arabaları havaya uçurması sanrılar gördüğü lehine olan gelişmeler. Sanrılı birçok psikiyatrik bozukluk var ama bu kadar uzun sürmesi şizofreniyi düşündürttü bana.
American Psycho, topluma ayak uydurmak için akıl dengesini bozan şizofren bir beyaz yakalının ya da kadınlara takık bir katilin hayatını anlatıyor. Her haliyle alt metinleriyle değerlendirilmesi gereken bir yapım olarak öne çıkıyor. Ek olarak sigma akımı hakkında Christian Bale’nin de dediği gibi “Bateman gerçek biri değil, kendinize özenecek gerçek bir karakter bulun”…
